Klinik Psikolog Dilek Kuş
Psikolojik yardım alma süreci çoğunlukla değerlendirme ile başlar. Bu değerlendirme, kişinin başvuru sebebinin yanı sıra bugün kendisini çevreleyen koşullar, yaşam öyküsü, sağlık öyküsü, sosyal yaşantısı gibi boyutları hakkında detaylı bilgi alınmasına ve bu doğrultuda kişiye uygun uygulamalara karar verilmesine yarar. Genelde bu bilgiyi almanın bir yolu, görüşmede sözü geçen boyutlara ilişkin sorular sorulmasıdır ancak zaman zaman görüşmelere ek olarak psikolojik değerlendirme testleri ve envanterleri de bilgi almak için kullanılabilir.
Değerlendirme envanterlerinin bazıları belirli bir probleme dair hazırlanmıştır. Beck Depresyon Envanteri ve Beck Anksiyete Envanteri buna örnek olarak gösterilebilir. Travma sonrası stres bozukluğu, panik bozukluk, sosyal kaygı gibi çeşitli başka problemler için de kullanılan araçlar mevcuttur. Amaç, hem belirli bir problemin varlığını ya da yokluğunu, veya düzeyini anlamak hem de terapi sürecince danışanın gösterdiği ilerlemeyi takip etmektir. Sorular belirli semptomları ya da problem alanlarını içerir ve danışanın gösterdiği ilerleme bu semptom ya da problem alanlarına ne düzeyde sahip olduğunun süreç boyunca değişip değişmediğiyle izlenir. Envanter ya da ölçeklerden alınan cevaplar terapinin nasıl şekillendirilebileceğine yönelik fikir verir ve terapi planına şekil verirken göz önünde bulundurulur.
Bazı değerlendirme araçları da belirli problemlerden ziyade genel davranış eğilimleri ve kişilik yapısını anlamaya yöneliktir. Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI), Tematik Algı Testi (TAT), Beier Cümle Tamamlama Testi (BCT) gibi araçlar bunlara örnek olarak gösterilebilir. Özellikle MMPI, hastanelerde tanı koymak amacıyla ya da bazı işe alımlarda kişinin işe uygunluğunu ölçmek amacıyla kullanıldığına sık rastlanan bir araçtır ancak uygulama alanları bu amaçlarla kısıtlı değildir. Başvurulan uzmanın gerekli görmesiyle de uygulanabilir.
Bir değerlendirme testi uygulanmasına ihtiyaç olup olmadığı ya da hangi teste ihtiyaç duyulduğu genelde değerlendirme amaçlı yapılan görüşmede elde edilen bilgilere göre belirlenir. Nitekim, değerlendirme için yeterli zamanın ayrılması ve uygun araçların kullanılması danışanın hem ihtiyaçlarının anlaşılması, hem problemi başlatan ve sürdüren mekanizmanın anlaşılması, hem de danışanın, terapi sürecini etkileyebilecek olan güçlü yanları ile zorlanma alanlarını belirlemeye yardımcı olur.